İngiliz donanmasından kaçan "Goeben" ve "Breslau" adlı iki Alman zırhlısı, Çanakkale Boğazı'nda Türkiye'ye sığındı.

Dönemin Osmanlı Devleti kadroları, Alman zırhlıları Goeben ve Breslau'nun, boğazdan geçişlerini temin edebilmek için, "satın alındığı" açıklaması yaptı ve bu gemilere 16 Ağustos'ta "Yavuz" ve "Midilli" adları verildi.

1914 - 1918 savaşı; Birinci Dünya Savaşı'nda Türk orduları Ruslara karşı, tek başlarına olarak Kafkasya cephesinde; Almanlar, Avusturyalılar ve Macarlarla birlikte Galiçya cephesinde; Bulgar ve Almanlarla birlikte Rumanya cephesinde çarpışmışlardır.

Alman amirali Suşon komutasında Karadeniz'e çıkan Yavuz (Goben) ve Osmanlı donanması, Rusların Sivastopol ve Odesa limanlarını bombaladı.

Harbiye Nazırı Enver Paşa ve Bahriye Nazırı Cemal Paşa'nın emri ile gerçekleşen bu olay, Osmanlı Devletinin I.Dünya Savaşına girmiş olduğu anlamına geliyordu ve Türk İmparatorluğu için çok ağır sonuçları olacaktı.

Rusya, Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etti.

Ruslarla Doğu Anadolu'da sürdürülen savaşta, Ermeni çeteler, Rus ordusunun yanında yer aldı ve Osmanlı yönetimine karşı silahlı ayaklanma başlattı.

Ermeniler, sivil halkı hedef alan katliamlar yaptılar.

Yeşilköy'deki Rus Abidesi yıkıldı.

Rus donanması, Trabzonu bombaladı.

1914 yılının 15-22 Aralık tarihleri arasında, Sarıkamış yakınındaki Allahuekber dağlarında, Kars'ı Ruslardan geri almak için harekata katılan 60 bin asker donarak öldü.

Başkumandan vekili Enver Paşa büyük bir güçle, Rusları hiç beklemedikleri bir yerden, Allahüekber dağlarından aşarak vurmayı ve Kars‘ı yeniden vatan topraklarına katmayı hedeflemişti.
Allahuekber dağlarının yer yer 2-3 bin rakımlı geçitlerinde ısı sıfırın altında 30 dereceye kadar düşüyordu. Türk askerlerinin büyük bölümü ise çölden gelmişti ve üzerlerinde yazlık üniformalar vardı.

Allahuekber dağları, 37 bin şehit verilerek aşıldı ve Sarıkamış kuşatıldı. Sarıkamış kuşatma harekatı aşırı soğuk ve açlık yüzünden, hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 1915'de sona erdi.

Osmanlı Ordusu bu dağlarda, 60 bini donma sonucu tam 78 bin şehit verdi. Rus birlikleri de bu savaşlarda 32 bin askerini kaybetti.

Dahiliye Nezareti 14 vilayet ile 10 mutasarrıflığa, 24 Nisan 1915 tarihinde gönderdiği genelgede; Hınçak, Taşnak ve benzeri Ermeni komitelerinin kapatılması, belgelerine el konulması, liderleri ile zararlı faaliyetleri bilinen Ermenilerin tutuklanması ve bunlardan bulundukları yerlerde kalmaları sakıncalı görülenlerin uygun yerlerde toplanmaları talimatını verdi.

Bu genelgeye istinaden, İstanbul'da 235, diğer vilayetlerde de 321 olmak üzere toplam 556 komite mensubu terörist tutuklandı. Tutuklamalar sırasında herhangi bir çatışma ve ölüm olayı söz konusu olmadı.

Ancak Ermeni Diasporası, bu verileri inkar etmekte, tutuklananların sayısını onbinler olarak ifade etmekte ve ölümler olduğunu savunmaktadır. Ne var ki, iddialarına herhangi bir delil, dayanak, belge yada ispat getirememektedirler. Kendi iddiaları çürüyeceğinden, çeşitli ülke arşivlerinde ki tarihi vesikalarını da ortaya çıkarmamaktadırlar.

24 Nisan 1915 ile ilgili Ermenilerin asıl kuyruk acısı, Osmanlı aleyhinde eylemlerde bulunan Ermeni teröristlerin, tutuklanarak, topluca etkisiz hale getirilmiş olmasıdır.

Ermeniler, Van'da katliam yaptılar.

Van, Muş ve Bitlis, Rus güçleri ve Ermeniler tarafından işgal edildi.

Meclis-i Vükelâ, Ermenilerin Musul, Zor, Halep ve Suriye'nin bazı bölgelerine sevk edilmeleri kararını aldı.

Ermenilerin 25 gün süren Karahisar-ı Şarkî isyanında şehir yakıldı, 120 Müslüman öldürüldü.

Sevk edilen Ermenilerin iskân ve iaşelerinin teminiyle geride bıraktıkları mallarının koruma altına alınmasını içeren yönetmelik yayınlandı.

Erzurum Muharebesi. Ruslar, Erzurum'u işgal etti.

Doğu cephesinde Ruslar, Muş'u işgal etti.

Ermenilerin başka vilayetlere sevki durduruldu.

İngiliz ve Fransızların Gelibolu'dan çekileceklerini öğrenen Ruslar, Çanakkale'deki Türk birlikleri Kafkas cephesine kaydırılmadan ve üstünlük kendilerinde iken amaçlarına ulaşmak için saldırılarını artırmışlardı. Bu saldırılar sonucunda 16 Şubat 1916'da Erzurum düşmüş; Ruslar, Of-Bayburt-Mamahatun hattının doğusuna kadar ilerlemişlerdi. Osmanlı Başkumandanlık Vekaleti, Erzurum'u geri alabilmek için II. Ordu'yu bölgeye nakletmeye çalışıyordu. Mustafa Kemal'in 16. Kolordusu da bu orduya bağlıydı. 27 Şubat'ta Edirne'den yola çıkan Mustafa Kemal, 26 Mart 1916'da Diyarbakır'a ulaşarak yeni görevine başladı.

Rusya ve Osmanlı arasında Erzincan Muharebesi.

Ruslar, Bayburt'u işgal ettiler.

Ruslar, Gümüşhane'yi işgal ettiler.

Ruslar, Erzincan'ı işgal ettiler.

Muş ve Bitlis'in, M.Kemal komutasında ki birlikler tarafından Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu.

M.Kemal bu bölgedeki görevinde, Tunceli ilini Rus kuvvetlere teslim etmek için çaba harcayan Karabulut Sulalesi ile de mücadele etmiştir. Bu sulaleden bir kişi daha sonra soyadını "Kılıçdaroğlu" olarak değiştirecek ve CHP'nin liderliğine gelecektir.

3 Ocak 1917 tarihinde Ardahan Arap Camii'nde 373 Müslüman-Türk, Ermeni çeteciler tarafından camiyle birlikte yakıldı.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 7 Mart 333 (7 Mart 1917) tarihinde 2nci Ordu Kumandanlığı'na tayin buyrulmuştur.

Ordu komutanı izinle İstanbul'a gidince Mustafa Kemal, II. Ordu Komutanlığı'na atandı. O, ordu komutanı olurken kurmay başkanı da Albay İsmet idi. İsmet Bey'le Hareket Ordusu günlerinden beri tanışıyorlardı. Burada yakın işbirliği dönemi başladı.

Erzincan Mütarekesi, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasında imzalanan ve Kafkas Cephesindeki savaşları sona erdiren antlaşma. Bu antlaşmaya Ermeniler uymayıp, Osmanlı aleyhinde katliamlara başladı.

Ermeni komitacı Arşak, Bayburt'ta katliam yaptı.

Erzincan'ın işgalden kurtuluşu.

Trabzon'un Vakfıkebir ve Beşikdüzü ilçelerinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Trabzon'un Maçka ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Erzincan'ın Tercan ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Trabzon'un Akçaabat ve Tonya ilçelerinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Erzincan'ın Çayırlı ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Bayburt'un Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Bitlis'in Ahlat ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Trabzon'un ve Yomra İlçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Erzurum'un İspir ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Trabzon'un Araklı ve Sürmene ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Trabzon'un Çaykara ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Trabzon'un Of ilçesinden Rusya ve Ermenistan birliklerinin çekilişi

Ardahan'ın Hanak ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Rize'nin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Erzurum'un Aşkale ve Pazaryolu ilçelerinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu

Savaşın ilk anlaşması, ateşkes ilan edilmeden önce İttifak Devletleri arasında imzalandı.
Anlaşma, 1917 Ekim Devrimi sonrası savaştan çekilen Rusya ile Almanya, Osmanlı Devleti, Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan arasında imzalandı.
Günümüzde Beyaz Rusya'da bulunan Alman işgali altındaki Brest-Litovsk kentinde imzalanan anlaşma ile Rusya Almanya'ya batı topraklarının büyük bir bölümünü bırakmayı kabul etti.
Rusya; Baltık devletleri, Polonya ve Finlandiya'yı kapsayan topraklarla beraber nüfusunun yüzde 30'undan da feragat etmiş oldu.

Erzurum'un işgalden kurtuluşu.

Erzurum'un Olur ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi

Ağrı'dan Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi

Van'ın Başkale ilçesinden Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi

Hakkari'den Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi

Ermeni komitacılar, Kars'ın doğusundaki Subatan köyünde 750 Müslümanı şehit etti.

Muş'tan Rus ve Ermeni birliklerinin geri çekilişi

Ermeni komitacılar, Kars'ta, aralarında çocukların da bulunduğu 60 Müslümanı katletti.

Batum Konferansı ve Antlaşması, 11 Mayıs – 4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum'da yapılan konferans ve sonucunda 4 Haziran 1918'de Osmanlı İmparatorluğu ile Kasım 1917'deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya'da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan ve Azerbaycan Millî Şurası arasında imzalanmış anlaşma.

VI. Mehmed Han, bir beyanname yayınlayarak, Elviye-i Selâse'nin (Kars, Ardahan ve Batum'un) resmen Anavatan'a bağlılığını ilan et

Türk Birlikleri Bakü'yü boşalttı ve İngilizlerin işgali başladı.

Türk Birlikleri Kars ve havalisinden çekildi.